Έφυγε σήμερα από τη ζωή σε ηλικία 88 ετών ο προκαθήμενος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, Πάπας Φραγκίσκος σκορπώντας θλίψη στους απανταχού χριστιανούς ολόκληρου του κόσμου.
Ο καρδινάλιος Γιόζεφ Φάρελ, προσωρινός διοικητής του Βατικανού, ανακοίνωσε επίσημα τον θάνατό με την ακόλουθη γραπτή δήλωση:
«Αγαπητές αδελφές και αδελφοί, με βαθύ πόνο πρέπει να ανακοινώσω τον θάνατο του Αγίου Πατέρα μας Φραγκίσκου. Στις 7:35 σήμερα το πρωί, ο επίσκοπος της Ρώμης Φραγκίσκος επέστρεψε στον Οίκο του Πατρός. Το σύνολο της ζωής του αφιερώθηκε στην υπηρεσία προς τον Κύριο και την Εκκλησία του.
Μας δίδαξε να ζούμε τις αξίες του Ευαγγελίου με πίστη, θάρρος και οικουμενική αγάπη. Ειδικά υπέρ των φτωχότερων και περιθωριοποιημένων. Με απεριόριστη ευγνωμοσύνη για το παράδειγμά του, πραγματικού μαθητή του Κυρίου Ιησού, παραδίδουμε την ψυχή του πάπα Φραγκίσκου στην πλήρη ελέους αγάπη του Θεού».
Pope Francis died on Easter Monday, April 21, 2025, at the age of 88 at his residence in the Vatican's Casa Santa Marta. pic.twitter.com/jUIkbplVi2
— Vatican News (@VaticanNews) April 21, 2025
LIVE η εικόνα από την πλατεία του Αγίου Πέτρου:
Οι τελευταίες του επιθυμίες για την κηδεία του – Τι αλλάζει στο τελετουργικό
«Ήθελε να δείξει ότι η Εκκλησία πρέπει να απαγκιστρωθεί από τα παλιά τελετουργικά και να πλησιάσει περισσότερο τον πονεμένο άνθρωπο, σύμφωνα με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου. Αυτή ήταν η βασική αρχή της πολιτικής του, της εκκλησιαστικής του πολιτικής και της στάσης του ως Πάπας» εξήγησε ο κ. Μανόλης Βαρβούνης, καθηγητής Δ.Π.Θ., κοσμήτορας Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών μιλώντας στην ΕΡΤ.
Αναφορικά με τις τελευταίες του επιθυμίες, ο Πάπας είχε αφήσει λεπτομερείς οδηγίες ο ίδιος, εν ζωή, για την κηδεία του, η οποία θα διαφοροποιηθεί σε αρκετά σημεία από τις κηδείες των προηγούμενων Παπών.
«Δηλαδή, ζήτησε να μην εκτεθεί το σώμα του σε δημόσιο προσκύνημα, σε ένα βάθρο το οποίο το βάζουν μέσα στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου. Ζήτησε να μπει σε φέρετρο. Ζήτησε ακόμη να μην τηρηθεί το τυπικό του να υπάρχουν τρία φέρετρα που είναι το ένα από μόλυβδο, ένα από ξύλο κυπαρισσιού κι ένα ξύλο οξιάς και μπαίνει το ένα μέσα στο άλλο.
Ζήτησε επίσης να μην ταφεί στην κρύπτη του Βατικανού του Αγίου Πέτρου, κάτω δηλαδή από τον ναό, που είναι οι περισσότεροι από τους προκατόχους του, αλλά σε κάποια εκκλησία της Ρώμης.
Άρα, είναι η πρώτη φορά που θα δούμε στην κηδεία ένα νέο τελετουργικό που κανείς δεν ξέρει αν θα επικρατήσει και από εδώ και μπρος. Θα εξαρτηθεί από το ποιος θα είναι ο διάδοχός του. ‘Ηθελε να γίνουν όλα πιο απλά», σημείωσε ο κ. Βαρβούνης.
Τι προβλέπει το πρωτόκολλο διαδοχής
Όσον αφορά τις επόμενες διαδικασίες που θα ακολουθήσει η Καθολική Εκκλησία, ο καθηγητής Θεολογίας Ιωάννης Λίλης εξήγησε μιλώντας στην ΕΡΤ πως «μετά την ταφή, θα συγκληθεί το Κονκλάβιο, δηλαδή η Σύνοδος των Καρδιναλίων κάτω των 80 ετών, που έχουν δικαίωμα εκλογής. Η διαδικασία δεν προβλέπεται να κρατήσει περισσότερο από έναν μήνα».
Η μυστική ψηφοφορία, όπως είπε, θα διεξαχθεί στην Καπέλα Σιξτίνα, με τους Καρδινάλιους να παραμένουν κλεισμένοι εντός, χωρίς δυνατότητα επικοινωνίας με τον έξω κόσμο, μέχρι να υπάρξει αποτέλεσμα. Το σήμα για την εκλογή είναι ο γνωστός λευκός καπνός.
«Η εκλογή μπορεί να είναι απρόβλεπτη. Υπάρχουν περιπτώσεις που επιλέχθηκε κάποιος που δεν υποψιαζόταν κανείς, ακόμη και εκτός του κύκλου των Καρδιναλίων. Δεν αποκλείεται να δούμε έκπληξη και φέτος», σχολίασε ο καθηγητής Θεολογίας, αναφέροντας μάλιστα ένα χαρακτηριστικό ανέκδοτο που κυκλοφορεί στο Βατικανό: «Υπάρχουν τρία πράγματα που δεν ξέρει ποτέ ο Πάπας: πού είναι η φτώχεια των Φραγκισκανών, πού η υπακοή των Ιησουιτών και ποιος θα είναι ο επόμενος Πάπας».
Σε ερώτηση για το ποιο θα είναι τελετουργικό της ταφής, ο Ιωάννης Λίλης ανέφερε: «Το Βατικανό, ως κρατική οντότητα, καλεί στην τελετή όλους τους αρχηγούς κρατών. Ο Πάπας είναι και αρχηγός κράτους του μικρότερου παγκοσμίως. Άρα, η παρουσία υψηλόβαθμων πολιτικών και θρησκευτικών προσώπων είναι δεδομένη».
Επεσήμανε, μάλιστα, ότι η ταφή γίνεται συνήθως στην αυλή της Βασιλικής, λόγω του μεγάλου πλήθους, ενώ δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να υπάρξει έκπληξη και στην τελετή: «Ο Φραγκίσκος ίσως να έχει αφήσει εντολές για μια εξαιρετικά λιτή ταφή, κάτι που θα τονίσει τη σεμνότητά του, ακόμη και στο τέλος».
Οι επικρατέστεροι διάδοχοι
Οκτώ καρδινάλιοι ξεχωρίζουν ως επικρατέστεροι διάδοχοι του Πάπα Φραγκίσκου:
- Πίτερ Τούρκσον (Γκάνα): Πρώην επίσκοπος του Κέιπ Κόουστ, θεωρείται πιθανός υποψήφιος για να γίνει ο πρώτος μαύρος Πάπας. Με καταγωγή από τη Γκάνα, είχε σταλεί από τον Πάπα Φραγκίσκο ως απεσταλμένος ειρήνης στο Νότιο Σουδάν.
- Λουίς Αντόνιο Τάγκλε (Φιλιππίνες): Η εκλογή του θα σήμαινε την άνοδο του πρώτου Ασιάτη Πάπα, σε μια περιοχή με ταχέως αυξανόμενο καθολικό πληθυσμό. Παρότι έχει εκφράσει αντίθεση στο δικαίωμα στην άμβλωση στις Φιλιππίνες, θεωρείται από τις πιο φιλελεύθερες φωνές στο Βατικανό.
- Πιέτρο Παρολίν (Ιταλία): Ο Καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν, πρώην υπουργός Εξωτερικών του Βατικανού και στενός συνεργάτης του Πάπα Φραγκίσκου, αποτελεί τον «υποψήφιο της συνέχειας».
- Πέτερ Έρντο (Ουγγαρία): Αρχιεπίσκοπος της Εστεργκομ-Βουδαπέστης, θα ήταν ο δεύτερος Πάπας μετά τον Ιωάννη Παύλο Β΄ που προέρχεται από το πρώην σοβιετικό μπλοκ.
- Χοσέ Τολεντίνο (Πορτογαλία): Προερχόμενος από τη Μαδέρα, είναι ένας από τους νεότερους υποψήφιους και παρουσιάζεται ως εκπρόσωπος μιας πιο σύγχρονης Εκκλησίας.
- Ματέο Ζούπι (Ιταλία): Αρχιεπίσκοπος της Μπολόνια από το 2015 και καρδινάλιος από το 2019, επελέγη από τον Πάπα Φραγκίσκο ως απεσταλμένος ειρήνης για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
- Μάριο Γκρεκ (Μάλτα): Πρώην επίσκοπος της Γκόζο και νυν Γενικός Γραμματέας της Συνόδου των Επισκόπων, έχει καλέσει την Εκκλησία να υιοθετήσει «μια νέα γλώσσα» για την αντιμετώπιση ζητημάτων που αφορούν ομόφυλα ζευγάρια και διαζευγμένους.
- Ρόμπερτ Σαρά (Γαλλική Γουινέα): Ένας ακόμα πιθανός υποψήφιος που θα μπορούσε να γίνει ο πρώτος μαύρος Πάπας. Η ηλικία του λειτουργεί ως μειονέκτημα, αλλά διαθέτει μακρά εμπειρία στο Βατικανό, ήδη από την εποχή του Ιωάννη Παύλου Β΄.
Το ξεκίνημα της ζωής του
O Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο γεννήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου του 1936 στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής. Η οικογένειά του καταγόταν από το Πεδεμόντιο της βόρειας Ιταλίας: λογιστής στους αργεντίνικους σιδηρόδρομους ο πατέρας του, νοικοκυρά η μητέρα του.
Αφού πρώτα πήρε απολυτήριο τεχνικού λυκείου, αποφάσισε να μπει σε καθολική ιερατική σχολή. Στην συνέχεια έγινε μέλος του τάγματος των Ιησουιτών και σπούδασε φιλοσοφία. Το 1965 άρχισε να διδάσκει λογοτεχνία και ψυχολογία στο καθολικό κολέγιο του Σάντα Φε και, μετά από ένα χρόνο, σε θρησκευτικό ίδρυμα του Μπουένος Άιρες. Το 1969 χειροτονήθηκε ιερέας και έπειτα από ένα χρόνο ολοκλήρωσε και τις σπουδές του στην θεολογία.
Επί δεκαπέντε χρόνια δίδαξε σε καθολικά πανεπιστημιακά ιδρύματα, ενώ το 1986 μετέβη στην Γερμανία, όπου ολοκλήρωσε το διδακτορικό του. Το 1992 ορίσθηκε από τον πάπα Ιωάννη Παύλο Β’, επίσκοπος της πόλης Άουκα και αναπληρωτής επίσκοπος του Μπουένος Άιρες. Στις 28 Φεβρουαρίου του 1992, επελέγη ως αρχιεπίσκοπος του Μπουένος Άιρες και ολόκληρης της Αργεντινής.
Το 2001 ο Ιωάννης Παύλος ο Β’ τον όρισε καρδινάλιο και τον Απρίλιο του 2005 συμμετείχε στην εκλογή του πάπα Βενέδικτου από το Κονκλάβιο.
Ως αρχιεπίσκοπος του Μπουένος Άιρες, έδωσε έμφαση στην στήριξη των φτωχότερων πολιτών, στην διάδοση του λόγου του Θεού σε κάθε γωνιά της πόλης, στο να παραμείνουν «πάντα ανοικτές» οι πύλες όλων των εκκλησιών και στην στενή συνεργασία κληρικών και λαϊκών.
Το πλούσιο έργο του
Στις 3 Μαρτίου 2013, ο Μπεργκόλιο εξελέγη Πάπας στην πέμπτη ψηφοφορία από 115 εκλέκτορες, ένα μήνα μετά την ηχηρή παραίτηση του Βενέδικτου ΙΣΤ’, με τον οποίο διατήρησε πάντα στενές σχέσεις.
Η 12ετής θητεία του ως προκαθήμενος της Καθολικής Εκκλησίας χαρακτηρίστηκε από μια κλίση προς τη δημιουργία ανοικτών και αδελφικών κοινοτήτων, τον πρωταγωνιστικό ρόλο ενός συνειδητοποιημένου λαϊκισμού, και την φροντίδα για τους φτωχούς, τους φυλακισμένους και τους αρρώστους. Ενδεικτικό το όνομα που ο ίδιος επέλεξε για το ποντιφικάτο, Πάπας Φραγκίσκος, προς τιμή του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, πολιούχος της Ιταλίας και γνωστός για την αφοσίωσή του προς τους φτωχότερους.
Η αρχή της θητείας του Μπεργκόλιο δεν ήταν εύκολη, εφόσον για μεγάλο χρονικό διάστημα συζητήθηκε ο ενδεχόμενος του ρόλος στο Βρώμικο Πόλεμο της Αργεντινής του 1974, και τη σχέση του με τον δικτάτορα Χόρχε Ραφαέλ Βιντέλα.
Πάντα έτοιμος να συναντήσει πιστούς, πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες, ο Πάπας Φραγκίσκος δεν χαρίστηκε ποτέ στον εαυτό του, συχνά αγνοώντας τις εντολές των γιατρών του για θεραπεία και ξεκούραση. Μέσα στα 12 χρόνια θητείας του, ο Μπεργκόλιο έκανε 47 αποστολικά ταξίδια σε 66 διαφορετικές χώρες πάντα με μια προσεκτική ματιά προς την οικογένεια και τους αδύναμους. Ενδεικτικά ήταν τα δύο ταξίδια που πραγματοποίησε στην Ελλάδα για να δει από κοντά τα κέντρα μετανάστευσης της Λέσβου το 2016 και το 2021.
Ο Πάπας Φραγκίσκος τάχθηκε διαχρονικά κατά των αμβλώσεων και της παρένθετης μητρότητας, και προέβη σε άνοιγμα προς την κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ, όμως όχι εντός του ιερού σεμιναρίου. Δραστηριοποιήθηκε ώστε να υπάρξει άνοιγμα για μεγαλύτερη γυναικεία παρουσία στις διοικητικές θέσεις του Βατικανού, και ανακήρυξε δύο Ιωβηλαία – του Ελέους, το 2015, και της Ελπίδας, το 2025.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Πάπας Φραγκίσκος αναζήτησε μια ευαγγελική διάσταση με μια ισχυρή οικουμενική κλίση, αλλά και την ενίσχυση του διαθρησκευτικού διαλόγου. Το 2020, ο Πάπας Φραγκίσκος αντιμετώπισε την πανδημία κορωνοϊού, με την πλέον γνωστή απόκοσμη εικόνα μια άδειας πλατείας του Αγίου Πέτρου.
Ο Μπεργκόλιο κατάφερε σημαντικά επιτεύγματα. Από την κατάργηση του προνομίου του «ποντιφικού απορρήτου» σε υποθέσεις σεξουαλικής κακοποίησης από εκκλησιαστικούς, έως και την δημόσια συγγνώμη για τον ρόλο της Καθολικής Εκκλησίας στην καταπάτηση των δικαιωμάτων των ιθαγενών στον Καναδά. Ο Μπεργκόλιο υπήρξε και ο πρώτος προκαθήμενος της Καθολικής Εκκλησίας που μίλησε στην Σύνοδο G7, όπου το 2024 υπογράμμισε τον κίνδυνο της ανθρωπότητας από τους πολέμους, αλλά και από την υπερβολική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.
Η ιδιαίτερη σχέση με τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο
Η σχέση του με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο ήταν στενότατη. Τον προσκάλεσε και τον είχε στο πλευρό του σε όλες τις πρωτοβουλίες διαθρησκειακού διαλόγου, αποκαλώντας τον «αγαπητό αδελφό». Εμπνεύστηκε από το έργο του Οικουμενικού Πατριάρχη για την Εγκύκλιο υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος «Laudato sii» και ετοιμαζόταν να τον συναντήσει, τον ερχόμενο Μάιο, στην Μικρά Ασία για τα 1.700 χρόνια από την Πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας. Βαθιά του επιθυμία, όπως και του Προκαθήμενου της Ορθοδοξίας, ήταν να επιστρέψουν σύντομα οι δυο Εκκλησίες σε μόνιμο, κοινό εορτασμό του Πάσχα.
Οι επικρίσεις
Δεν έλειψαν οι συγκρούσεις και οι επικριτές, εκείνοι που κατηγόρησαν τον λατινοαμερικανό πάπα, ότι δεν έδωσε το αναγκαίο βάρος στην ιεραρχία και στην τελετουργία, ότι μιλούσε μια γλώσσα υπερβολικά απλή η οποία θύμιζε, πολλές φορές, απλό ιερέα και όχι τον θρησκευτικό ταγό άνω του ενός δισεκατομμυρίου πιστών. Αυτή, όμως, ήταν η πραγματική δύναμη του Φραγκίσκου: η αναφορά στην ουσία του χριστιανικού μηνύματος, η επίγνωση ότι ένας καλός πιστός και άνθρωπος κρίνεται, πρώτα απ’ όλα, από την καθημερινή ζωή και τα έργα του. Μια στροφή προς μια αυθόρμητη, βαθιά ανθρωπιά, η οποία πολύ δύσκολα θα μπορέσει να ξεχαστεί τα επόμενα χρόνια από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.
Πηγή: real.gr
