«Μέτρα 8,5 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης έως το τέλος του έτους»
«Όσο ασκούμε αυτή τη συνετή δημοσιονομική πολιτική, δεν θα ξαναμπούμε σε μνημόνια»
«Επιστρέφουμε αυτομάτως, με κοινωνικό πρόσημο και δίκαιο τρόπο, στους πολίτες ό,τι προκύπτει από την καλύτερη πορεία της οικονομίας και τις θυσίες τους»
Κύριε Υπουργέ, εξαιτίας των αλλεπάλληλων και συνεχών κρίσεων, αναγκαστήκατε να δώσετε πολλά χρήματα για μέτρα στήριξης. Πού βρίσκετε τους πόρους αυτούς;
Την τελευταία τριετία, η χώρα έχει πρωτογενή ελλείμματα. Έχει, δηλαδή, περισσότερες δαπάνες από έσοδα, γιατί έπρεπε και πρέπει να στηρίξουμε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, αξιοποιώντας – με υπευθυνότητα, όμως – τη δημοσιονομική ευελιξία που υπήρχε σε όλη την Ευρώπη.
Τους πόρους τους αντλήσαμε από συνεχείς εξόδους στις αγορές, με εξαιρετικά χαμηλό κόστος δανεισμού, και τους αξιοποιούμε για να στηρίξουμε την κοινωνία.
Προσοχή, όμως: ήδη, η νομισματική πολιτική γίνεται συσταλτική. Αυτό σημαίνει ότι το κόστος δανεισμού αυξάνεται για χώρες, επιχειρήσεις και πολίτες.
Συνεπώς, εάν δώσουμε πολύ περισσότερους πόρους, θα αυξήσουμε το έλλειμμα, για να το χρηματοδοτήσουμε θα χρειαστεί να βγούμε στις αγορές και να δανειστούμε πολύ πιο ακριβά, σε σχέση με πέρυσι. Σε αυτή την περίπτωση, οι τόκοι που θα πληρώνουν οι πολίτες – τα επόμενα έτη – θα είναι αυξημένοι, υποθηκεύοντας το μέλλον της οικονομίας και της κοινωνίας.
Γι’ αυτό, χρειάζεται η υλοποίηση μιας συνετής δημοσιονομικής πολιτικής και μιας διορατικής εκδοτικής στρατηγικής, με γενναία ενίσχυση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, στη βάση των δημοσιονομικών δυνατοτήτων της χώρας.
Πάντως, εάν ο πόλεμος συνεχιστεί, θα σας οδηγήσει τον χειμώνα και σε άλλα επιδόματα, που ενδεχομένως εκτροχιάσουν την κατάσταση. Τα έχετε προϋπολογίσει;
Αυτή τη στιγμή, έχουμε κάνει έναν σχεδιασμό για μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων του ενεργειακού κόστους σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, συνολικού ύψους 8,5 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του έτους. Έχουμε εξαντλήσει – σήμερα που μιλάμε – τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο.
Υπάρχουν, πράγματι, υψηλές αβεβαιότητες. Ταυτόχρονα όμως, φαίνεται να υπάρχει – συστηματικά – και μια καλύτερη εκτέλεση του Κρατικού Προϋπολογισμού. Όποιος δημοσιονομικός χώρος προκύψει από ’δω και πέρα, θα επιστρέφει στο σύνολό του στην ελληνική κοινωνία, στη μεσαία τάξη και στα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα, όπως πράξαμε και κατά το προηγούμενο διάστημα.
Ακούω διαρκώς ότι δεν καταργείτε τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στη βενζίνη γιατί δεν πληρώνουν φόρο οι Έλληνες – 7 στους 10 φοροδιαφεύγουν –, άρα δεν έχετε από πού αλλού να εισπράξετε και η τρόικα δεν σας αφήνει να τον πειράξετε. Είναι αλήθεια;
Είναι επιλογή της Ελληνικής Κυβέρνησης, όπως έπραξαν και αρκετές άλλες χώρες, να μη μειωθεί ο ειδικός φόρος κατανάλωσης.
Θα σας αναφέρω τέσσερις λόγους για αυτό:
1ον. Επιστολή του Επιτρόπου Οικονομίας προς όλους τους Υπουργούς Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης επισήμανε ότι η κατεύθυνση πρέπει να είναι να αξιοποιούνται τα αυξημένα φορολογικά έσοδα στα καύσιμα και η φορολόγηση των υπερκερδών εταιρειών του χώρου, και αυτά να επιστρέφουν, στοχευμένα, σε όσους έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.
2ον. Το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, πρότεινε ακριβώς το ίδιο: στοχευμένα μέτρα, σε αυτούς που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.
3ον. Μία μείωση του φόρου στα καύσιμα κατά 20 λεπτά, θα κόστιζε στον κρατικό προϋπολογισμό 1,5 δισ. ευρώ ετησίως. Άρα, θα έπρεπε να βρούμε δημοσιονομικά ισοδύναμα μέτρα, με αυξήσεις φόρων ή περικοπές δαπανών.
4ον. Στις χώρες όπου μειώθηκε ο ΕΦΚ, αποτελεί αντικείμενο προβληματισμού η αποτελεσματικότητα του συγκεκριμένου μέτρου, δηλαδή το εάν η μείωση θα φθάσει στον τελικό καταναλωτή.
Υπάρχουν, λοιπόν, στοιχεία δημοσιονομικής, οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής που καταδεικνύουν την ορθότητα των παρεμβάσεών μας. Παρεμβάσεις οι οποίες, μέχρι στιγμής, ανέρχονται περίπου στα 600 εκατ. ευρώ.
Η δε δεύτερη παρέμβαση που ανακοινώσαμε πρόσφατα, για τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο – το fuel pass 2 – είναι διπλάσια από αυτή που είχε προηγηθεί.
Όπως προανέφερα, ο σχεδιασμός μας μέχρι το τέλος της χρονιάς περιλαμβάνει μέτρα συνολικού ύψους 8,5 δισ. ευρώ για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, εκ των οποίων τα 6 δισ. ευρώ είναι παρεμβάσεις στο ρεύμα και στο φυσικό αέριο. Ήδη, έχουμε κατανείμει 2,5 δισ. ευρώ το 1ο εξάμηνο, και εκτιμάμε ότι θα αποδοθούν στην κοινωνία άλλα 3,5 δισ. ευρώ το 2ο εξάμηνο, σε συνάρτηση με το επίπεδο που θα διαμορφωθεί η τιμή του ρεύματος.
Άρα, η κρίση αυτή θα κοστίσει 8,5 δισ. ευρώ στον κρατικό κορβανά;
Επί του παρόντος, κοστίζει και θα κοστίσει συνολικά – άμεσα και έμμεσα – 8,5 δισ. ευρώ. Στον κρατικό κορβανά θα κοστίσει περίπου 3,2 δισ. ευρώ, καθώς οι υπόλοιποι πόροι προέρχονται από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης και τη φορολόγηση των υπερκερδών των εταιρειών.
Παρά την κρίση, τον Απρίλιο αυξήθηκαν οι καταθέσεις στην Ελλάδα. Από πού είναι αυτά τα χρήματα;
Δεν θα έμενα στον Απρίλιο, θα έμενα σε μια μεγαλύτερη εικόνα: την τελευταία τριετία υπήρξε αύξηση των καταθέσεων της τάξεως των 40 δισ. ευρώ, 20 δισ. ευρώ στα φυσικά πρόσωπα και 20 δισ. ευρώ στα νομικά πρόσωπα. Μάλιστα, όπως προκύπτει από έκθεση που εξέδωσε η Τράπεζα της Ελλάδος τον περασμένο Μάιο, υπάρχει αύξηση σε όλα τα εισοδηματικά στρώματα που διαθέτουν καταθέσεις.
Αυτή εκτιμάται ότι οφείλεται στο γεγονός ότι ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας – για δύο χρόνια – είχε περιορισμούς στις μετακινήσεις και στην κατανάλωση, άρα περίσσεψαν χρηματικοί πόροι που δεν μπορούσαν να δαπανηθούν.
Μια άλλη ερμηνεία σχετίζεται με την ενίσχυση της σταθερότητας και της εμπιστοσύνης στη χώρα μας, με αποτέλεσμα πόροι που ήταν εκτός τραπεζικού συστήματος να επιστρέψουν σε αυτό.
Αλλά υπάρχει και μια τρίτη, πολύ σημαντική ερμηνεία: μειώθηκαν σημαντικά οι φόροι. Ενδεικτικά για δύο φόρους, ο ΕΝΦΙΑ για τα φυσικά πρόσωπα είναι 1 δισ. ευρώ λιγότερος από το 2018, ενώ η κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης για τα εισοδήματα από τον ιδιωτικό τομέα έχουν μία ετήσια ωφέλεια ύψους 750 εκατ. ευρώ. Αυτοί οι πόροι παραμένουν στο «πορτοφόλι» του πολίτη.
Βεβαίως, εκτιμώ ότι το επόμενο χρονικό διάστημα δεν μπορούμε να έχουμε τις ίδιες τάσεις στις καταθέσεις, γιατί το διαθέσιμο εισόδημα του πολίτη, με αυτά τα επίπεδα πληθωρισμού, θα συμπιέζεται.
Ωστόσο, η οικονομία κινείται ικανοποιητικά σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη και πιθανότατα, με τα σημερινά δεδομένα, η εκτίμηση για ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης 3,1% το 2022 να είναι πολύ συντηρητική.
Εκτός από Υπουργός, είστε ένας συγκροτημένος επιστήμονας. Θα υπογράφατε ότι η χώρα δεν θα ξαναμπεί σε μνημόνιο μέσα από αυτές τις περιπέτειες των αλλεπάλληλων κρίσεων;
Όσο ασκούμε αυτή τη συνετή δημοσιονομική πολιτική, δεν θα ξαναμπούμε σε μνημόνια.
Η πρόβλεψή σας – πάλι επιστημονική – είναι ότι ο πληθωρισμός θα αποκλιμακωθεί μέσα στο 2023;
Η εκτίμηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που είναι η κατ’ εξοχήν αρμόδια για την άσκηση νομισματικής πολιτικής – πολιτική η οποία εδράζεται στο ύψος του πληθωρισμού – είναι ότι φέτος, με τα σημερινά δεδομένα, θα έχουμε έναν μέσο πληθωρισμό στην Ευρώπη που θα τείνει προς το 7%, θα μειωθεί περίπου στο μισό το 2023 και θα κυμανθεί πάνω από το 2% το 2024.
Σας θυμίζω ότι ο στόχος της νομισματικής πολιτικής είναι ο πληθωρισμός να κινείται μεσο-μακροπρόθεσμα κοντά στο 2%.
Άρα, ο πληθωρισμός θα αποκλιμακώνεται, αλλά δεν θα μας εγκαταλείψει. Έχει και δομικά χαρακτηριστικά, τα οποία αποκτούν μονιμότερο χαρακτήρα.
Αυτό δεν θα συμπαρασύρει τους μισθούς και τις συντάξεις προς τα πάνω στη χώρα μας;
Θα συμπαρασύρει μια σειρά από πολιτικές επιλογές, ξεκινώντας από την πρωτοβουλία που έχει ζητήσει ο Πρωθυπουργός από το οικονομικό επιτελείο να βρει τον δημοσιονομικό χώρο για την κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης – εκτός του ιδιωτικού τομέα – και στους δημοσίους υπαλλήλους και τους συνταξιούχους από το 2023, με κόστος 450 εκατ. ευρώ.
Υπενθυμίζω και τη διπλή αύξηση του κατώτατου μισθού, πάνω από 11% μαζί με τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, που εκτινάσσει την Ελλάδα στην 9η θέση μεταξύ των 22 ευρωπαϊκών κρατών-μελών που τον έχουν θεσμοθετήσει.
Ο υψηλός παγκόσμιος πληθωρισμός είναι θετική παράμετρος στο υψηλό δημόσιο χρέος που έχουμε, όπως υποστηρίζουν κάποιοι;
Η εύκολη ανάγνωση είναι πως ναι. Από την άλλη πλευρά όμως, ο υψηλός πληθωρισμός «ροκανίζει» το διαθέσιμο εισόδημα του πολίτη, συνεπώς μειώνει τις προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης, με αρνητική επίδραση στα δημόσια οικονομικά, μέσω της συρρίκνωσης των δημοσίων εσόδων.
Η αλήθεια είναι ότι η χώρα, από το 2012 και μετά, έχει πετύχει να βελτιώσει σημαντικά τη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους της. Ετησίως, οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας είναι οι μισές του ευρωπαϊκού μέσου όρου, το μεγαλύτερο κομμάτι του ελληνικού χρέους διακρατείται από τον επίσημο τομέα και είναι σταθερού επιτοκίου, ενώ η Ελλάδα διαθέτει – σήμερα – ταμειακά διαθέσιμα ύψους 38,5 δισ. ευρώ – από τα υψηλότερα, ως ποσοστό του ΑΕΠ, στην Ευρώπη.
Σας κατηγορεί η Αξιωματική Αντιπολίτευση ότι μέσα από την κρίση θησαυρίζετε, εισπράττετε περισσότερο ειδικό φόρο κατανάλωσης, περισσότερο ΦΠΑ. Τι τα κάνετε αυτά τα λεφτά;
Πρώτον, σας απάντησα ότι θα έχουμε – και φέτος – πρωτογενές έλλειμμα, άρα θα έχουμε περισσότερες δαπάνες από έσοδα. Δεν ξέρω κανέναν να θησαυρίζει, όταν έχει έλλειμμα.
Δεύτερον, όταν προκύπτει υπέρβαση σε σχέση με τον δημοσιονομικό στόχο που έχουμε θέσει, ο οποίος – για φέτος – είναι για πρωτογενές έλλειμμα 2% του ΑΕΠ, αυτή την επιστρέφουμε στην κοινωνία.
Όταν ανακοινώσαμε τα πρόσθετα μέτρα για τα καύσιμα πρόσφατα, ύψους 350 εκατ. ευρώ, αυτά προέκυψαν από την καλύτερη εκτέλεση του προϋπολογισμού τον μήνα Μάιο. Όταν – πρόσφατα – πήραμε τα μέτρα για το ρεύμα, είχαμε καλύτερη εκτέλεση του προϋπολογισμού το 1ο τετράμηνο του έτους, την οποία – στο σύνολό της – επιστρέψαμε στην κοινωνία.
Το Υπουργείο Οικονομικών έχει τελειώσει με τις εκκρεμότητές του, γιατί όλα δείχνουν, χωρίς να το έχει πει ο Πρωθυπουργός, εκλογές αρχές Οκτωβρίου. Είστε έτοιμος εσείς;
Έχουμε εκκρεμότητες μέχρι το τέλος της τετραετίας.
Ξέρετε ότι το Υπουργείο Οικονομικών δημοσιοποιεί τις παρουσιάσεις που γίνονται στο Υπουργικό Συμβούλιο και δείχνουν την πορεία υλοποίησης των στόχων που θέσαμε σε χρονικό ορίζοντα τετραετίας. Ολοκληρώσαμε, πρόσφατα, άλλον έναν κεντρικό, εθνικό στόχο, που είναι η δρομολόγησης της εξόδου της χώρας από το καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας στις 20 Αυγούστου, αποτέλεσμα των θυσιών της ελληνικής κοινωνίας.
Έχουμε έναν ακόμη στόχο τετραετίας: την επίτευξη επενδυτικής βαθμίδας μέσα στο 2023.
Συνεπώς, κινούμαστε με χρονικό ορίζοντα τετραετίας και εξακολουθούμε να εργαζόμαστε, σκληρά και συστηματικά, για να κατακτήσουμε και αυτόν τον εθνικό στόχο, η επίτευξη του οποίου θα είναι επ’ ωφελεία της κοινωνίας και της οικονομίας.
Υπενθυμίζω ότι παρά τις δύο δύσκολες, εξωγενείς κρίσεις, η ελληνική οικονομία έχει ήδη αναβαθμιστεί 12 φορές.
Άρα, δεν συμμερίζεστε το σενάριο των πρόωρων εκλογών;
Έχει τοποθετηθεί ο Πρωθυπουργός για αυτό.
